Vergi uzmanı Mahmut Aydoğmuş’un değerlendirmesine göre, 2025’in üçüncü çeyrek Merkezi Yönetim Bütçe verileri, ücretlilerin patronların vergisini sırtladığını ortaya koyuyor. Yılın ilk dokuz ayında gelir vergisi tahsilatı hedefin yüzde 91’ini aşarken, kurumlar vergisi sadece yüzde 52’sini gerçekleştirebildi.
İLK DOKUZ AYDA GELİR VERGİSİNİN YÜZDE 91,57’Sİ TAHSİL EDİLDİ
2025 yılı için öngörülen 2 trilyon 129 milyar TL gelir vergisi tahsilatının 1 trilyon 947 milyar TL’si yılın ilk dokuz ayında Hazine’ye girdi. Geçen yılın aynı dönemine göre gelir vergisi tahsilatındaki artış yüzde 91,57 olarak kaydedildi.
Gelir vergisinin yüzde 92’si stopaj yoluyla tahsil edilirken, bunun yaklaşık yüzde 70’i çalışanların maaşlarından kesiliyor. Bu durum, emekçilerin bütçenin en kritik gelir kalemini finanse ettiğini gösteriyor. Mevduat faiz gelirlerindeki stopaj oranlarının yükseltilmesi de artışta etkili oldu.
KURUMLAR VERGİSİNİN DOKUZ AY GEÇMESİNE RAĞMEN HENÜZ YARISI TAHSİL EDİLDİ
Buna karşın, kurumlar vergisinde tablo oldukça zayıf. 1 trilyon 636 milyar TL tahsilat hedeflenmesine rağmen, ilk dokuz ayda sadece yaklaşık yarısı, yani yüzde 52,54’ü toplanabildi. Gelir ve kurumlar vergisi birlikte değerlendirildiğinde, patronların ödemesi gereken verginin ücretliler üzerinden telafi edildiği dikkat çekiyor.
İŞÇİLER ŞİRKETLERDEN DAHA FAZLA VERGİ ÖDEDİ
Aydoğmuş, “Ocak–Eylül döneminde ücretli çalışanlardan kesilen gelir vergisi yaklaşık 1 trilyon 250 milyar TL iken, tüm kurumlar vergisi mükellefleri yalnızca 860 milyar TL ödedi. Bu tablo, ekonomik koşullar veya kayıtdışılık nedeniyle vergi ödemeyen şirketlerin yükünün emekçiye kaldığını gösteriyor” dedi.
Aydoğmuş, “Eğer şirketler vergi ödeyemiyorsa, ihale emekçilere mi kaldı? Yok eğer vergi kaybı kayıtdışılıktan kaynaklanıyorsa, maaşından peşinen gelir vergisi kesilen çalışanı ‘kümesteki kaz’ olarak mı görüyoruz?” ifadelerini kullandı.
Gelir vergisi dağılımının yüzde 8’i beyan usulü:
Gelir vergisinin sadece yüzde 8’i “beyan” yöntemiyle tahsil ediliyor.
Yani kişiler veya kurumlar kendi kazançlarını kendileri beyan edip buna göre vergi ödüyor. Örneğin, serbest meslek sahipleri, kira geliri olanlar veya belli yatırım gelirlerini kendi beyan ediyor.
Gelir vergisi dağılımının yüzde yüzde 92’si stopaj usulü:
Gelir vergisinin büyük kısmı (yüzde 92) “stopaj” yöntemiyle alınıyor.
Stopaj, verginin geliri elde eden kişi eline geçmeden kesilmesi demek. Örneğin maaştan gelir vergisi kesiliyor, bankadaki faizden vergi kesiliyor.
Stopajın dağılımı:
Bu yüzde 92’lik stopajın içinde:
Yüzde 70’i ücretlilerden kesilen maaş vergileri
Yüzde 30’u ise kar payı, mevduat faizi gibi diğer stopajlar
Yani Hazine’nin stopaj yoluyla aldığı gelirin çoğu, doğrudan işçilerin maaşlarından geliyor.
