AKP’nin Vergi Politikası Yeniden Ele Alınıyor: İşte Detaylar

AKP’nin ekonomi politikasında temel bir rol oynayan vergi politikası, üzerinde yeniden düşünülüyor. Ekonomi yönetiminde söz sahibi olan Bakan Mehmet Şimşek’in vergi politikasında dolaysız vergileri artırma ve dolaylı vergilerin payını azaltma söylemi, gerçek hayatta karşılık bulmuyor.

2025 yılı bütçesinde vergi istisna ve muafiyetleri de içeren yaklaşık 3 trilyon 5 milyar TL tutarında vergiden vazgeçildiği biliniyor.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 7 Nisan’da yayımladığı 2024 Yılı Faaliyet Raporu, Türkiye’de vergi denetim kapasitesinin yetersiz kaldığını vurguluyor. Bu durum, bütçedeki derin açığın kapatılması için vergi denetimlerinde önemli bir artış olacağına işaret ediyor.

Rapora göre, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın toplam personel sayısı 40 bin 665. Ancak, bu personelin sadece 580’i merkez teşkilatında görev yaparken geri kalanı taşrada çalışıyor. Vergi daireleri, saha denetimleri ve kontrolörlük birimlerinin bir araya gelmesiyle, mevcut personel sayısının ülke çapında etkin bir vergi denetimi için yetersiz olduğu belirtiliyor.

Maliye yönetimi, bu açığı kapatmak için radikal adımlar atmaya hazırlanıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in organize sanayi bölgeleri ve şehirler arası yollarda polisle işbirliği yapacak vergi denetim ekipleri oluşturarak vergi kayıp-kaçaklarını önleme hedefini taşıdığı ifade ediliyor. Bu adımın amacı, bütçedeki artan açığı ve hazine borçlanma maliyetlerindeki yükselişi dengelemek.

Bütçe Açığı Kontrolden Çıkıyor

2024’ün ilk çeyreğinde 702 milyar TL’ye ulaşan bütçe açığının, Mayıs ayında açıklanacak nisan verileriyle birlikte 1 trilyon TL sınırına yaklaşması bekleniyor. Bu durum, 2025 bütçesinde tahmin edilen 1,9 trilyon TL’lik yıl sonu bütçe açığının yaklaşık yüzde 50’sinin sadece dört ayda oluşacağı anlamına geliyor. Bu durum ek bütçe olasılığını ve hazine borçlanmasını artırırken, Merkez Bankası’nın faiz artışları da süreci zorlaştırıyor.

Yüksek Faiz, Yüksek Borçlanma

Merkez Bankası’nın 19 Mart’ta yaptığı faiz artışının ardından, kamunun borçlanma ihalelerinde faizler 7-8 puan yükseldi. Bu durum, hazinenin her 100 TL’lik iç borç ödemesi için 130-140 TL arasında yeni borçlanma yapmasına neden oluyor. Artan faiz yükü, kamu maliyesi üzerinde baskı oluştururken, vergi tahsilatının denetim yoluyla artırılması acil bir çözüm olarak masada duruyor.

Dolaylı Vergi Yükü Devam Ediyor

Bakan Şimşek’in dolaylı vergilerin payını azaltma yönündeki açıklamalarına rağmen, bu alanda henüz bir indirim gündemde değil. 2024 yılı verilerine göre, KDV ve ÖTV’nin vergi gelirleri içindeki payı yüzde 51.71; diğer dolaylı vergilerle birlikte bu oran yüzde 65.90’a ulaşıyor. Doğrudan vergilerin payı ise yalnızca yüzde 34.10 seviyesinde bulunuyor.

Son 10 yılda da bu dengesiz tablo değişmedi. Vergi gelirlerinin üçte ikisinden fazlası dolaylı vergilerden elde edilirken, doğrudan vergilerin oranı üçte bir civarında kalmış durumda. Bu harcamaya dayalı vergi yapısı, en düşük gelir grubundan en yüksek gelir gruplarına kadar herkesin aynı oranda vergilendirilmesine neden oluyor.

Vergi Adaleti Sözde Kaldı

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın raporuna göre, vergi sisteminde adaleti sağlama yolunda atılan adımlar yetersiz kalıyor. Devam eden vergi ayrıcalıkları ve dolaylı vergiler, gerçek anlamda adil bir vergi sistemi kurulduğuna işaret etmiyor. Vergi politikalarının dar gelirli kesimi hedef alırken, büyük sermaye gruplarına sağlanan istisna ve muafiyetler kamu bütçesini olumsuz etkiliyor.