Osmanlı, küçük bir beylik olarak kurulup da devlete dönüştüğü yıllarda sayısız düşmanı vardı. Giderek güçlenen bu yeni devlet karşısında her daim tetikte bekleyenler, I. Murad’ın tahta çıkması ile tekrar hayal kırıklığına uğradı. Çünkü Osmanlı Devleti ilk döneminin en önemli padişahlarından olan I. Murad, kimsenin gözünün yaşına bakacak biri değildi.
Anlatılanlara göre I. Murad katıldığı her savaşı kazanmış güçlü bir askerdi. Zaten devletin topraklarını onlarca kat büyütmesi de bu durumun en büyük örneğidir. Hükümdarlık süresi boyunca hem doğuda hem de batıda sayısız devletle savaşmış ve hatta önemli isyanlarla da uğraşmıştır. I. Murad kimdir gelin yakından bakalım ve hayatı hakkında bilmeniz gereken önemli detayları görelim.
Padişah olmadan önce I. Murad kimdir aslında tam olarak bilmiyoruz:
I. Murad tahta çıktıktan sonra tabii ki yaptıkları anlatılıyor ancak şehzadelik dönemi hakkında elimizdeki bilgiler sınırlı. Babası Orhan Gazi, annesi Nilüfer Hatun olan Murad; 29 haziran 1326 yılında dünyaya geldi. Annesi Rum asıllı ama kendisi Rumca biliyor mu, bilmiyoruz. İslami bir eğitim mi yoksa Türkmen eğitimi mi aldı, bu da bilinmiyor.
Bazı kaynaklara göre Orhan Gazi Bursa’yı aldıktan sonra Şehzade Murad buraya sancak beyi olarak atandı. Abisi Şehzade Süleyman Paşa ile birlikte Rumeli seferlerin katıldığı düşünülüyor. Bazı kaynaklarda abisi ölünce babası da yaşlı olduğu için devletin Murad tarafından yönetildiği söylenir. Dediğimiz gibi bu dönem hakkındaki bilgiler oldukça yetersiz.
Babası ölünce büyük bir kaosun içinde tahta çıktı:
Orhan Gazi 1362 yılında öldüğünde Rumeli’de bir savaşın ortasında olan Murad, Bursa ahilerinin aldığı kararla I. Murad adıyla padişah ilan edildi ve Bursa’ya çağrıldı. İyi ama bir yanda ondan büyük olan Şehzade İbrahim ve ondan küçük olan Şehzade Halil varken tahta çıkmak kolay mı?
Her iki şehzade de Bizans ve Anadolu beylikleri tarafından kışkırtıldı. Diğer yandan padişah değişimini fırsat bilen Karamanoğulları savaş naraları atmaya başladı. Tabii I. Murad buna göz yumamazdı. Tam da isyan hazırlığındayken iki kardeşini de bulup boğdurttu. Lala Şahin Paşa ordu komutanı, Çandarlı Kara Halil Hayreddin ise kadı – asker olarak atandı.
I. Murad gümbür gümbür batıya doğru ilerliyor:
Osmanlı’nın yüzlerce yıl uyguladığı yüzü batıya dönme politikaları I. Murad tarafından da uygulandı. 1361 yılında Bizans’ın elindeki Lüleburgaz ve Çorlu fethedildi. Hız kesmeden ilerleyen Türk ordusu, Bizans’ın elindeki en büyük şehirlerden olan Edirne’yi de fethetti. Böylece Edirne, Rumeli Beylerbeyliğinin merkezi oldu.
Meriç Nehri’ni ele geçiren Osmanlı, Bizans’ın en önemli ticaret yolunu kontrol altına almış oldu. Nehir yolu yalnızca Bizans’ı değil, tüm Balkanları etkilediği için Macaristan Kralı I. Layos bir Haçlı ordusu topladı. Tarihe Sırpsındığı Muharebesi olarak geçen ve Türklerin galip geldiği savaş işte bunun üzerine yaşandı.
I. Murad’ın boş bir anından yararlanan Venedikliler Gelibolu’yu alsalar bile daha sonra bölge geri alındı. Bulgar kralının elindeki toprakların büyük bölümü de fethedilince Bulgar prensesi I. Murad ile evlendirildi ve Osmanlı egemenliğine girdiler.
Sırplar, Sırpsındığı Muharebesinin intikamını almak isteseler de başarısız oldular ve Osmanlı egemenliği altına girdiler. Daha da ilginç olan 1373 yılında Bizans da Osmanlı egemenliği altına girdi ve böylece Balkanlarda bulunan en önemli üç devlet de idari olarak ele geçirilmiş oldu. Hatta Bizans imparatoru bir savaşta Osmanlı’nın yanında yer almak zorunda bile kalmıştır.
Tek dert batı değil ki, I. Murad’ın oğlu da isyan etti:
Tarihe Savcı Bey isyanı olarak geçen bu olay aslında biraz trajikomik. I. Murad ile dönemin Bizans İmparatoru V. İoannis, 1373 yılında birlikte sefere çıkmışlardı. Bu sırada Bizans prensleri arasında bir iç çekişme yaşanmaktaydı. Babasının yokluğunu fırsat bilen Andronikos, küçük kardeşini ekarte edip kendini imparator ilan etti.
İşler bu noktada ilginçleşiyor. O sırada Rumeli’de olan henüz 14 yaşındaki taht vekili Şehzade Savcı Bey, Bizans’ta yaşanan bu olaydan nedendir bilinmez çok etkilenip kendini padişah ilan etti ve bir de adına hutbe okuttu. Yani eve göz kulak olsunlar diye bırakılan çocuklar bir anda gaza gelip kendilerini evin babası ilan etmişlerdi.
Elbette haberi alınca I. Murad ve V. İoannis hemen evlerine dönerek oğullarının ordularını dümdüz ettiler. V. İoannis, oğluna acıyarak kızgın sirke ile gözlerini yarı kör etti. I. Murad ise Savcı Bey’in gözüne mil çektirerek tamamen kör etti. Hatta hırsını alamadı ve daha sonra boğdurdu. Savcı Bey, Bursa yöresinde pek çok şiire ve şarkıya konu olmuştur.
I. Murad, Anadolu’nun içlerine doğru ilerledi ve en sonunda Karamanoğulları ile karşı karşıya geldi:
Savcı Bey isyanı trajikomik olsa bile I. Murad’ı çok etkiledi ve tam 5 yıl boyunca Bursa’daki sarayından dışarı adım atmadı. Bu sırada sefer yapmasa bile ilginç bir şekilde Anadolu’da toprak kazanıyordu. Germiyanoğulları çeyiz olarak bazı topraklar verirken Hamitoğulları topraklarını satıyordu. I. Murad, Anadolu’daki Osmanlı topraklarını genişleterek sultan unvanına yaraşır bir padişah oldu.
Anadolu’da bu kadar ilerleyince tabii en sonunda Karamanoğulları ile Osmanlı burun buruna geldi. Karamanlı Alâeddin Bey, Beyşehir’e saldırınca I. Murad 1381 yılında Konya’ya sefer düzenledi. Yenilgiye uğrayan Alâeddin Bey Konya Kalesi’ne saklandı ama kale de fethedildi. Bunun üzerine Alâeddin’in karısı, I. Murad’ın da kızı olan Nefise Melek Hatun devreye girdi ve babasından kocasını affetmesini istedi. I. Murad kızını kıramadı ve damadını affedip Bursa’ya döndü.
I. Murad neden, nasıl öldü? Kosova Meydan Muharebesi son savaşı oldu:
I. Murad’ın Anadolu ile uğraşmasını fırsat bilen Balkanlarda yeniden bir Haçlı Ordusu toplandı. 1839 yılında iki ordu Kosova Ovası’nda karşı karşıya geldi. Tarihe Kosova Meydan Muharebesi olarak geçen savaşta Osmanlı ordusu 8 saat süren kanlı bir çatışma sonrası Haçlı Ordusunu tamamen ortadan kaldırdı.
Kimi kaynaklara göre Müslüman olmak istediğini söyleyip yanına yanaşan, kimi kaynaklara göre barış görüşmesi isteyerek yanaşan, kimi kaynaklara göre ise pusu kurarak yanaşan bir Sırp olan Miloš Obilić; hain bir suikast ile I. Murad’ı hançerleyerek öldürdü. 15 Haziran 1389’da yaşanan bu suikast ile birlikte I. Murad, savaş sırasında öldürülmüş ilk ve tek Osmanlı Padişahı olarak tarihe geçti.
I. Murad nereleri fethetti? İşte döneminde Osmanlı topraklarına katılan yerler:
I. Murad, 95 bin kilometrekare olarak aldığı Osmanlı topraklarını tam 500 bin kilometrekare genişletti. Sultan unvanının yanı sıra Murad-ı Hüdavendigâr unvanı aldı. Kesin değil ama bilinen 37 savaşa katıldı ve bu savaşların tamamını kazandığı için de Gazi Hünkar olarak anıldı.
I. Murad’ın fethettiği yerler arasında Karadeniz Ereğlisi, Ankara, Sultanönü, Çorlu, Yenice, Keşan, Eski Zağra, Dimetoka, Gümülcine, Pınarhisar, Lüleburgaz, Babaeski, Edirne, Filibe, Serez, Makedonya, Selanik, Niş, İştip, Manastır, Pirlepe, Ohri, Sofya, Kütahya, Simav, Eğrigöz ve Tavşanlı gibi bölgeler bulunuyor.
Osmanlı Devleti topraklarını onlarca kat genişleten ilk dönem padişahlarından I. Murad kimdir sorusunu yanıtlayarak hayatı hakkında bilmeniz gereken önemli detaylardan bahsettik. Öyle bir hayat yaşamış ki keşke filmi yapılsa da izlesek.
